Z okazji 80. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego 1 sierpnia premiera opery site-specific „D’ARC” w reżyserii i w scenografii Krystiana Lady oraz pod kierownictwem muzycznym Lilianny Krych. To największy projekt teatralny w historii Muzeum Powstania Warszawskiego.
„D’ARC” to pierwsza w Polsce off-opera o kobietach, które miały odwagę iść pod prąd – grana na trzech scenach na świeżym powietrzu jednocześnie. Bohaterkami tej opowieści są: Joan – fotografka z Paryża, córka polskich emigrantów; Joanna – warszawska wiolonczelistka i uczestniczka Powstania oraz Giovanna – francuska bohaterka narodowa, Dziewica Orleańska. Tym, co łączy postaci tej historii, jest gotowość oddania się wizji większej niż życie.
„Scenariusz tej opery powstał w dość intuicyjny sposób – mówi reżyser Krystian Lada - Od samego początku wiedziałem, że bohaterkami powinny być trzy kobiety i że powinny być to kobiety, które nigdy nie spotkały się w rzeczywistości, czyli trzy bohaterki, które żyją w różnych przestrzeniach czasowych i miejscach na świecie. Od razu pojawił się też pomysł oniryczności, czyli spotkań w snach i tego, że one mogą śnić o sobie nawzajem. Jedna z bohaterek jest powstanką warszawską, druga francuską bohaterką Joanną D’Arc, a trzecia, najbardziej nam współczesną, wnuczką tej powstanki, która odkrywa poprzez historię babci swoją własną historię. Sądzę, że ta historia rezonuje też w jakiś sposób z moim podejściem do pochodzenia z Polski, ponieważ od ponad 20 lat nie mieszkam i nie pracuję w Polsce za często. Za każdym razem kiedy tu wracam muszę sobie zadawać pytanie, co to znaczy być Polakiem, mówić po polsku, urodzić się w Polsce. To chyba chciałem uchwycić w tych trzech bohaterkach, takie roztrojenie świadomości.”
„Odwołuję się tutaj do formy operowego pasticcio, formy popularnej w XVII wieku, polegającej na zestawieniu ze sobą różnych fragmentów muzycznych i tekstowych, dzięki czemu powstał nowy utwór operowy. Z drugiej strony jest to spektakl, który operuje dużym stopniem interdyscyplinarności – jedna z bohaterek jest aktorką, druga - śpiewaczką operową, trzecia – muzyczką. Opera jest możliwa tylko dzięki temu, że te trzy warstwy współistnieją – dodał reżyser. Każda z naszych bohaterek ma na imię Joanna w różnych wersjach językowych w zależności od tego, w którym miejscu na świecie mieszka. Jak wymyślałem tę historię to nałożyły mi się takie dwie kalki, tzn. z jednej strony Warszawa jako oblężone miasto, a z drugiej strony Orlean jako oblężone miasto. Historia Orleanu wyzwalanego przez nastolatkę z francuskiej wsi nałożyła mi się na historie kobiet walczących i niewalczących w powstaniu warszawskim. Ta opowieść mówi o innym wymiarze heroizmu, który nie jest tylko oddawaniem i zabieraniem życia za ideę, ale także podtrzymywania życia, zwłaszcza przez codzienną pracę i działania kobiet.”
„To jest kierunek, w którym opera musi iść w obecnych czasach – mówi Szymom Komasa - Musi stać się takim integralnym performancem, który wiąże i przestrzeń pozaoperową, i przestrzeń sceniczną, i ludzi dookoła. Ten performance spełnia te wszystkie warunki, jest zaskakujący, inteligentny, zrobiony z klasą i wiedzą – to światowy poziom na bardzo wyjątkową rocznicę.”
Krystian Lada określa spektakl jako operę site-specific, stworzoną dla określonej przestrzeni. Powstaje spektakl chodzony, w jego trakcie publiczność podzielona na kilka grup będzie przemieszczać się ze słuchawkami na uszach do różnych miejsc na terenie muzeum i jego parku. Naturalną scenografię tworzyć będą drzewa jak w lesie pod Orleanem, kamienice jak z lat 30. XX wieku czy nowoczesne biurowce niczym w dzisiejszym Paryżu.
W rolach głównych zobaczymy Agnieszkę Grochowską, Dobrawę Czocher i Gabrielę Legun. Jako Anioły Historii partnerować im będą Szymon Komasa, Dominik Bobryk, Michał Adam Góral i Wojciech Grudziński oraz zespół muzyczny Hashtag Ensemble i śpiewacy z Match Match Ensemble. Libretto na podstawie pamiętników artystów uczestniczących w powstańczym zrywie oraz historii Joanny d'Arc stworzyli Anka Herbut i Łukasz Barys. Autorami muzyki są Dobrawa Czocher, Teoniki Rożynek, Wojciech Błażejczyk i Rafał Ryterski. Poza nowo napisanymi utworami usłyszymy też muzykę powstańca – Romana Padlewskiego i „The Holy Presence of Joan d’Arc” - utwór na dziesięć wiolonczel amerykańskiego kompozytora Juliusa Eastmana. Choreografię zaprojektował Wojciech Grudziński, kostiumy zaprojektowała Natalia Kitamikado, a światło - Aleksandr Prowaliński.